Protokół z plenarnego posiedzenia KG PZPR w Opatówku odbytego w dniu 22 lutego 1985 r.

W 1985 mialam 19 lat. Dorastałam w cieniu kryzysu gospodarczego, stanu wojennego i propagandy. Codziennością były kolejki, kartki na żywność, ograniczone możliwości rozwoju. Młodzi ludzie czuli, że przyszłość w Polsce Ludowej jest „zamknięta” – wszystko zależało od układów, znajomości i przynależności do partii. Wielu młodych z Opatówka uciekło za granicę. Duża część młodzieży była rozczarowana, że PZPR cały czas utrzymuje władzę, a wybory – jak te z 1985 roku – były tylko pozorem demokracji. 

Byłam na pierwszym roku studiów, gdzie panowała presja ideologiczna, obowiązkowe zajęcia z „nauk politycznych”, akademie ku czci partii i Związku Radzieckiego. Młodzi często traktowali to z ironią albo otwartym sprzeciwem.

Istniał drugi obieg: czytaliśmy nielegalne gazety, słuchaliśmy Radia Wolna Europa czy Głosu Ameryki. Był to czas post-stanu wojennego, który zniesiono dwa lata wcześniej, ale jego skutki były wciąż odczuwalne. Na ulicach kolejki do sklepów, w domu kartki na chleb, cukier i mięso, a w telewizji niekończące się wystąpienia działaczy partii, takie jak te protokoły z posiedzeń, które wyglądały wszystkie tak samo. 

Wszyscy czuli strach,  – bo każdy, kto mówił głośniej, że system jest zły, ryzykował.

A w Opatówku gadające głowy obradowały. Nienawidziłam tu wracać. 

Protokół z plenarnego posiedzenia
PZPR.  22.02.1985.
Źródło:APK.

   Protokół z plenarnego posiedzenia Komitetu Gminnego PZPR w Opatówku z 22 lutego 1985 roku jest dobrym świadectwem sposobu funkcjonowania partii w drugiej połowie lat osiemdziesiątych. 

Spotkanie odbywało się w okresie względnej stabilizacji po stanie wojennym, kiedy władze z generałem Wojciechem Jaruzelskim na czele starały się odbudować kontrolę nad społeczeństwem i przygotowywały się do wyborów parlamentarnych zaplanowanych na jesień 1985 roku. 

W protokole wyraźnie widać, że partia traktowała te posiedzenia przede wszystkim jako rytuał organizacyjno-sprawozdawczy. Posiedzenie uznano za prawomocne, gdyż obecnych było 17 z 19 członków, a głównym punktem było wystąpienie I sekretarza Andrzeja Michalskiego, który wygłosił referat podsumowujący działalność gminnej organizacji partyjnej za pierwszą połowę kadencji. Materiał ten miał stać się częścią dokumentacji przygotowywanej na gminną konferencję sprawozdawczą.

 Czas i kontekst polityczny

• Luty 1985 r. – Polska była świeżo po stanie wojennym (1981–1983), a władze PZPR usiłowały ustabilizować sytuację społeczną po kryzysie początku dekady.

• Trwała epoka rządów Wojciecha Jaruzelskiego, w której partia starała się odzyskać kontrolę nad społeczeństwem poprzez centralizację i wzmocnienie struktur lokalnych.

• Zbliżały się wybory do Sejmu PRL (październik 1985 r.), które władze traktowały jako plebiscyt poparcia. Stąd duży nacisk na mobilizację kadr i przygotowanie sprawozdań z działalności.

Znaczenie polityczne

• Posiedzenie pokazuje, że władze PZPR utrzymywały pełną kontrolę nad życiem publicznym w gminie.
• Zajmowano się tematami kadrowymi, ideologicznymi i organizacyjnymi, ale nie ma ani słowa o problemach społecznych (np. kryzysie gospodarczym, brakach towarów, kolejkach), mimo że były one palące.
• Dyskusja o ORMO wskazuje, że władze przywiązywały dużą wagę do utrzymywania porządku i kontroli społeczeństwa także na poziomie lokalnym.

Charakter dyskusji

Dyskusja miała ściśle kontrolowany charakter – nikt nie kwestionował sensu działalności partii, padały jedynie sugestie:

• Bieniaszek – formalne sprawozdanie rewizyjne,
• Pogorzelec – pochwała Egzekutywy,
• Brodziak – propozycja „głębszej analizy ORMO” (czyli Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej – paramilitarnej formacji wspierającej władzę),
• Tomczak – akcent polityki kadrowej (ważne, bo aparat partyjny opierał się na obsadzaniu stanowisk swoimi ludźmi),
• Macke – temat szkolenia ideologicznego.

Widać tu brak otwartej krytyki – dyskusja sprowadzała się do potwierdzania linii partii, czasem do drobnych uzupełnień.

   Struktura obrad była typowa dla praktyki PZPR: najpierw referat sekretarza, następnie powołanie komisji uchwał i wniosków, a potem krótka dyskusja i jednogłośne przyjęcie uchwały. Dyskusja miała wyraźnie fasadowy charakter. Wystąpienia poszczególnych członków sprowadzały się do pochwał dla pracy egzekutywy lub do sugestii zgodnych z linią partii. Wszystkie wystąpienia utrzymane były w tonie konfirmacji, bez żadnych śladów realnej krytyki czy prób podniesienia problemów społecznych.

   W praktyce takie zebrania nie były miejscem debaty, lecz raczej narzędziem potwierdzania lojalności wobec kierownictwa partii i realizacji zaleceń płynących z góry. Uchwała przyjęta jednogłośnie zatwierdzała materiały sprawozdawcze i wyznaczała termin konferencji sprawozdawczej na 6 marca 1985 roku. W protokole nie ma odniesień do codziennych problemów mieszkańców gminy – braków towarów, kryzysu gospodarczego czy napięć społecznych – które w tym czasie były dla obywateli najbardziej odczuwalne. Cała uwaga skoncentrowana była na kwestiach organizacyjnych, kadrowych i ideologicznych, co dobrze oddaje rozdźwięk między oficjalnym językiem partii a realiami życia społecznego.

  W szerszym kontekście politycznym dokument ten pokazuje, jak PZPR w połowie lat osiemdziesiątych funkcjonowała na poziomie lokalnym. Komitety gminne były przedłużeniem struktur centralnych i ich podstawową rolą było sprawowanie kontroli politycznej nad środowiskami lokalnymi – zakładami pracy, instytucjami i organizacjami społecznymi. Obecność sekretarza urzędu gminy na posiedzeniu wskazuje na ścisłe powiązanie partii z administracją, które w praktyce uniemożliwiało oddzielenie struktur państwowych od partyjnych. 

    Protokół odzwierciedla atmosferę schyłku PRL: dominował formalizm, jednomyślność i rytualne procedury, a głównym zadaniem aparatu partyjnego była mobilizacja, obsadzanie stanowisk i zapewnianie, że lokalne struktury są zgodne z wytycznymi władz centralnych. Była to więc działalność bardziej pozorowana niż realna, nastawiona na utrwalanie monopolu politycznego partii i przygotowywanie gruntu pod kolejne wybory, które miały charakter nieliberalny i służyły przede wszystkim legitymizacji systemu.

Wnioski:

• Protokół dobrze oddaje atmosferę schyłku PRL: dużo formalizmu, rytualne przemowy, brak realnej debaty.
• Partia funkcjonowała jako aparat kontroli i nadzoru, a nie platforma dyskusji.
• Lokalne struktury PZPR miały być przedłużeniem centralnej polityki – zadaniem nie było rozwiązywanie realnych problemów, lecz mobilizacja i potwierdzanie lojalności wobec linii partii.
• Widać również, że PZPR przygotowywała się już wtedy do kampanii wyborczej 1985 r., która miała legitymizować władzę i pokazać „jedność narodu i partii”.

Protokół (transkrypcja)

z plenarnego posiedzenia KG PZPR w Opatówku
odbytego w dniu 22 lutego 1985 r.

Obecni na posiedzeniu wg załączonej listy obecności.

W posiedzeniu udział wziął:

• I Sekretarz Urzędu Gminy – tow. Józef Pasik

Porządek obrad

1. Otwarcie, stwierdzenie prawomocności obrad.

2. Realizacja uchwał i wniosków KG i POP za okres sprawozdawczy.

3. Zatwierdzenie materiałów na Gminną Konferencję Sprawozdawczą.

4. Dyskusja.

5. Podjęcie uchwały zatwierdzającej materiały na Gminną Konferencję Sprawozdawczą.

6. Zakończenie obrad.

Streszczenie obrad

ad 1. Otwarcia posiedzenia plenarnego dokonał I Sekretarz KG tow. Andrzej Michalski witając przybyłych członków i gości na obrady. Poinformował, że na 19 członków obecnych na posiedzeniu jest 17, czyli obrady są prawomocne.

ad 2,3. W imieniu Egzekutywy I Sekretarz KG PZPR tow. Andrzej Michalski wygłosił referat. Treści jego zawierały sprawozdanie z działalności gminnej organizacji partyjnej za okres pierwszej połowy kadencji. (/referat w materiałach Gminnej Konferencji Sprawozdawczej/).

ad 4. Plenum jednogłośnie powołało Komisję Uchwał i Wniosków w następującym składzie:

1. Jadwiga Świerek – Przewodniczący

2. Jarosław Cieślak – członek

3. Zdzisław Rutowicz – członek

Dyskusja

Jako pierwszy zabrał głos tow. Władysław Bieniaszek – Przewodniczący Gminnej Komisji Rewizyjnej, który przedstawił zebranym sprawozdanie za miniony okres sprawozdawczy (/sprawozdanie znajduje się w materiałach Gminnej Konferencji Sprawozdawczej/).

Tow. Jan Pogorzelec – podkreślał wnikliwość tematyczną zawartą w materiałach. Stwierdzał pełne odzwierciedlenie rzeczywistych działań Egzekutywy.

Tow. Henryk Brodziak uważa, że należałoby poszerzyć sprawy wewnątrzpartyjne na głębszą analizę działalności ORMO.

Tow. Krystyna Tomczak zabierając głos w dyskusji akcentuje problematykę polityki kadrowej. Uważa, że tak przedstawiona przyczyni się do dalszej mobilizacji szeregów kierowniczych.

Tow. Bolesław Macke – zwraca uwagę na treści dotyczące szkolenia. Uważa, że dobrze zaprezentowany jest ten odcinek pracy partyjnej.

W związku z wyczerpaniem dyskusji I Sekretarz KG PZPR poprosił Komisję Uchwał i Wniosków o przedstawienie projektu uchwały.

ad 6. Projekt uchwały przedstawiła Przewodnicząca Komisji tow. Jadwiga Świerek. Uchwała została przyjęta jednogłośnie.

ad 7. W związku z wyczerpaniem porządku obrad I Sekretarz KG tow. Andrzej Michalski ogłosił obrady za zakończone.

Podpis:
I Sekretarz KG PZPR
Andrzej Michalski

Uchwała

Plenarnego Posiedzenia Komitetu Gminnego PZPR w Opatówku podjęta w dniu 22 lutego 1985 r.

Komisja Uchwał i Wniosków w składzie:

1. Jadwiga Świerek

2. Jarosław Cieślak

3. Zdzisław Rutowicz

po wysłuchaniu materiałów sprawozdawczych oraz głosów dyskusji proponuje:

• przyjąć przedstawiony materiał jako sprawozdawczy z uwzględnieniem korekty wynikającej z dyskusji,

• odbyć Konferencję Sprawozdawczą Komitetu Gminnego PZPR w Opatówku w dniu 6 marca 1985 roku.

Plenum KG PZPR w Opatówku

Żródło: 

Protokoły posiedzeń plenarnych KG z rejonu kaliskiego (Opatówek, Stawiszyn, Żelazków)
Sygnatura 11/858/0/-/11
Daty1985 - 1985
Archiwum Państwowe w Kaliszu
Zespół Rejonowy Ośrodek Pracy Partyjnej w Kaliszu