Protokół z zebrania Zarządu koła Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Opatówku w dniu 14.01.1979 oraz 20.02.1979

Czasami mam ochotę przestać interesować się historią Opatówka, a szczególnie, gdy napotykam na takie obrzydliwe wątki jak ten dzisiejszy.

Czytam protokoły kroniki ZBoWiD i napotykam coś, co mną wstrząsa. Obrzydliwe czasy, wstrętni pseudo bohaterowie wojenni. Nie wiem dlaczego, ale mimo, że codziennie widziałam z okna mieszkania obelisk poświęcony pomordowanym w czasie II wojny mieszkańców gminy Opatówek, nigdy nie czułam żadnej nostalgii patrząc na niego. Dziś, gdy patrzy się na obelisk czy dokumenty z epoki PRL, w których pojawia się określenie „uczestnicy walk z bandami i nielegalnymi organizacjami”, trudno nie odczuwać bolesnego dysonansu. W jednym zestawieniu znaleźli się bowiem żołnierze września 1939 roku, więźniowie obozów koncentracyjnych, Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie – a obok nich ci, którzy po wojnie, służąc w UB, KBW czy MO, zwalczali polskie podziemie niepodległościowe. Taki układ kategorii, typowy dla propagandy PRL, dziś odbierany jest jako niesprawiedliwy i krzywdzący pamięć o prawdziwych bohaterach.

Oto transkrypcja jednego z zebrań koła:

Protokół z zebrania Zarządu koła Związku Bojowników
 o Wolność i Demokrację w Opatówku
w dniu 14.01.1979 oraz 20.02.1979

"W dniu 14 stycznia 1979 r. odbyto się pierwsze zebranie ogólne, na którym omówiono sprawy organizacyjne, jak również wykonanie uchwał podjętych podczas całej rocznicy Odzyskania Niepodległości oraz 60-lecia Powstania Wielkopolskiego.

Na dzień 14 stycznia 1979 r. Koło nasze liczyło 75 członków zgrupowanych w 6 sekcjach pokoleniowych, wg grup środowiskowych:

• uczestnicy wojny obronnej 1939 r. – 36 czł.

• więźniowie obozów koncentracyjnych – 6 czł.

• ruch oporu – 2 czł.

• uczestnicy walk z bandami i nielegalnymi organizacjami – 16 czł.

• żołnierze Wojska Polskiego – 10 czł.

• Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie – 5 czł.

Większą część artystyczną przeznaczoną dla uczczenia tych rocznic wykonała pod kierunkiem swoich wychowawców młodzież szkolna z Zespołu Szkół Rolniczo-Ogrodniczych w Opatówku.

---

W dniu 20 lutego 1979 roku odbyto się zebranie całego Zarządu i Komisji Rewizyjnej naszego Koła. Na zebraniu przyjęto przedstawicieli Zarządu Wojewódzkiego ZBoWiD w Kaliszu w osobach: mjr. Czesław Sawicki, dr Józef Makowiec i dr Dariusz Asperski.

Przedstawiciele Zarządu Wojewódzkiego proponowali uczczenie dr Kazimierza Siwińskiego aresztowanego podczas okupacji w 1944 r. w Opatówku, którego Niemcy rozstrzelali w dniu 20.02.1945 r. w Kaliszu, przez umieszczenie tablicy pamiątkowej oraz nazwaniu jednej z ulic w Opatówku Jego imieniem.

Podczas tej dyskusji zarodziła się myśl, aby uczcić nie jedną osobę, ale wszystkie ofiary poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej".

Komentarz historyczny

Jaki wydźwięk ma dzisiaj określenie „uczestnicy walk z bandami i nielegalnymi organizacjami” ? I było ich w Opatówku aż 16 ???

Jak rozumiano to w PRL?

• „bandy” – tak określano w oficjalnej propagandzie powojennej antykomunistyczne podziemie niepodległościowe, czyli m.in. żołnierzy Armii Krajowej, WiN, Narodowych Sił Zbrojnych czy lokalnych oddziałów samoobrony, które po 1944 r. nie podporządkowały się władzy komunistycznej.

• „nielegalne organizacje” – to również odnosiło się do struktur konspiracyjnych, które działały bez zgody władz komunistycznych, a więc w praktyce wszystkie organizacje podziemne o charakterze niepodległościowym.

Dla władz PRL żołnierze podziemia antykomunistycznego byli „bandytami”, „reakcyjnymi elementami”, którzy „terroryzowali ludność”. Natomiast w rzeczywistości wielu z nich walczyło o suwerenność Polski i sprzeciwiało się sowietyzacji kraju.

Kim byli „uczestnicy walk z bandami”?

To określenie odnosiło się do:

• żołnierzy LWP, MO i UB,

• członków KBW (Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego),

• czasem członków ORMO, którzy brali udział w akcjach pacyfikacyjnych przeciwko podziemiu niepodległościowemu.

W praktyce więc byli to ludzie stojący po stronie nowej władzy komunistycznej i uczestniczący w jej działaniach represyjnych wobec tzw. „Żołnierzy Wyklętych”.

Dzisiejsza interpretacja

W świetle obecnej wiedzy historycznej:

• „uczestnicy walk z bandami” = funkcjonariusze i żołnierze aparatu bezpieczeństwa PRL, zaangażowani w zwalczanie niepodległościowego podziemia.

• „Bandy” = podziemie antykomunistyczne, które dziś w Polsce nazywamy Żołnierzami Wyklętymi / Niezłomnymi i które po 1989 r. zostało w większości zrehabilitowane.

Innymi słowy – w dokumentach ZBoWiD pod tą kategorią wpisywano osoby, które pomagały utrwalać nową władzę ludową po wojnie i tłumiły opór społeczny.

O tym, kim był doktor Siwiński i dlaczego pomysł zebranych, aby jego nazwiskiem uczcić którąś z ulic, został odrzucony - w następnym poście.

oprac. Dominika Pawlikowska