W latach 90. decyzją władz w wielu wsiach miasteczkach i miastach postawiono pomniki lub obeliski poległym i pomordowanym w czasie II wojny światowej.
Pozwolono na to prawie pół wieku po wojnie, gdy było już pewne, że tamte wydarzenia pokryła mgła niepamięci. Pamiętam ten dzień, miałam 15 lat. Przyszedł po babcię Marię Wiewiórkowską (pomnik upamiętnia też jej męża, a mojego dziadka Mariana Wiewiórkowskiego) jakiś szary, smutny pan, babcia skinęła głową, założyła płaszcz i beret i w milczeniu poszła na uroczystość odsłonięcia pomnika.
Czy Państwa nie dziwi, że w Opatówku nie ma żadnej publikacji przedstawiającej sylwetki pomordowanych w obozach koncentracyjnych? Dlaczego byli tak istotni dla Niemców, a niedostrzegalni dla lokalnej społeczności ? Co ukrywała przed nami cenzura ? Dlaczego o nich nie mówiono? Gdzie tkwiły korzenie tych ludzi?
W archiwum odnalazłam tekst przemówienia z poświęcenia obelisku w Opatówku (Archiwum Państwowe w Kaliszu, Zespół T. Martyna, Sygn. 385)
06.06.2020 autor zdj. D. Pawlikowska |
18.08.1981
Rodacy!
Obelisk, który dziś został odsłonięty będzie po wsze czasy symbolem męstwa, honoru i sławy naszych rodaków, żołnierzy Wojska Polskiego którzy polegli na polu walki z najeźdźca hitlerowskim w obronie Ojczyzny, wszystkich patriotów Ziemi Opatowskiej, którzy zaginęli w obozach koncentracyjnych w torturach więziennych gestapo i tych, którzy zginęli na obczyźnie i podczas działań wojennych.
Obelisk pobudowany z inicjatywy miejscowego Związku Bojowników o Wolność i Demokracje, będzie pomnikiem pamięci 32 żołnierzy Wojska Polskiego, mieszkańców gminy Opatówek, którzy polegli w walkach zbrojnych w obronie Ojczyzny.
Na polu walki w kampanii wrześniowej zginęli:
1.plut. Bigdowski Józef z Opatówka zginął śmiercią żołnierza w Łęczycy
2.Chojnacki Walenty z Janikowa zginął śmiercią żołnierza pod Sochaczewen
3.Chojnacki Józef z Cieni I zginął śmiercią żołnierza bez wieści
4.Drewicz Józef z Cieni Folwark - zginął śmiercią żołnierza bez wieści
5.Duleba Franciszek z Opatówka zginął śmiercią żołnierza pod Sochaczewem
6.Filipiak Jan z Michałowa III - zginął śmiercią żołnierza w Warszawie
7.Grenda Józef z Tłokini Wielkiej zginął śmiercią żołnierza w Stanisławowie
8.Janik Józef ze Zmyślanki zginął śmiercią żołnierza w Warszawie
9.Janik Franciszek z Michałowa III zginął śmiercią żołnierza w Warszawie
10.Kaleta Józef z Chełmc zginął śmiercią żołnierza pod Wieluniem
11.Kliber Antoni z Cieni III zginął śmiercią żołnierza pod Uniejowem
12.Kurek Józef z Borowa zginął śmiercią żołnierza w obronie Warszawy
13.Lindner Stefan z Opatówka zginął śmiercią żołnierza bez wieści
14.Lindner Stanisław z Opatówka zginął śmiercią żołnierza w obronie Warszawy
15.por.Marszał Józef z Opatówka - zginął śmiercią żołnierza pod Mińskiem Mazowieckim
16.Michałek Stanisław z Sierzchowa - zginął śmiercią żołnierza bez wieści
17.Nurek Józef z Opatówka zginął śmiercią żołnierza pod Kutnem
18.Prus Józef z Cieni I zginął śmiercią żołnierza w obronie Warszawy
19.Perek Walenty z Sierzchowa zginął śmiercią żołnierza w obronie Warszawy
20.Przyłęcki Józef z Rajska zginął śmiercią żołnierza pod Łęczycą
21.Ruffiel Franciszek z Rajska zginął śmiercią żołnierza bez wieści
22.Rybarczyk Józef z Rajska zginął śmiercią żołnierza bez wieści
23.Sowa Józef z Borowa zginął śmiercią żołnierza w obronie Warszawy
24.por.Witczak Zygmunt z Cieni I zginął śmiercią żołnierza w Biedrusku
25.plut.Wochlik Leon z Szulca zginął śmiercią żołnierza pod Łęczycą
26.kpr.Wochlik Franciszek z Szulca zginął śmiercią żołnierza nad Bzurą
27.Wolf Józef z Tłokini W. zginął śmiercią żołnierza nad Bzurą
28.Wochlik Franciszek z Tłokini Nowej zginął śmiercią żołnierza w obronie Warszawy
29.Wochlik Ignacy z Tłokini Wielkiej zginął śmiercią żołnierza w obronie Warszawy
30.Wolf Władysław z Tłokini Wielkiej zginął śmiercią żołnierza w Morawinie
31.Witczak Józef z Tłokini Kościelnej zginął śmiercią żołnierza bez wieści
32.Zimny Józef z Cieni I zginął śmiercią żołnierza w Pleszewie
33.Suchecki Antoni z Sierzchowa zginął śmiercią żołnierza bez wieści
Wzniesiony Obelisk będzie miejscem pamięci o 41 więźniach obozów koncentracyjnych, którzy zamordowani zostali w Oświęcimiu, Dachau, Mauthausen, Gusen, Gross-Rosen i innych.
W obozach tych zamordowani zostali nasi rodacy:
1.Adamczewski Stanisław* - zamordowany w Gusen
2.Antczak Stefan z Szulca - zamordowany w Auschwitz
3.Banaszkiewicz Kazimierz z Opatówka - zamordowany w Gusen
4.Brodziak Władysław z Opatówka - zamordowany w Auschwitz
5.Balcerczyk Jan z Szulca - zamordowany w Auschwitz
6.Baran Stanisław z Tłokini Wielkiej - zamordowany w Gross-Rosen
7.Dziubiński Zenon z Opatówka - zamordowany w Auschwitz
8.Gadzinowski Zygmunt z Opatówka - zamordowany w Mauthausen - Gusen
9.Kaszuba Kazimierz z Opatówka - zamordowany w Dachau
10.Ks.dr Kazimierowicz Henryk z Tłokini Kościelnej - zamordowany w Dachau
11.Ks.Kozbiał Michał z Chełmc - zamordowany w Dachau
12.Kordas Jan z Opatówka - zamordowany w Gross-Rosen
13.Kuś Stanisław z Opatówka - zamordowany w Hamburg - Neuengamme
14.Kliber Stefan z Szulca - zamordowany w Oświęcimiu
15.Leśniewicz Kazimierz z Opatówka - zamordowany w Mauthausen - Gusen
16.Mazurowski Józef z Opatówka - zamordowany w Dachau
17.Mostowski Józef z Opatówka - zamordowany w Oranienburgu
18.Machelak Stefan z Sierzchowa - zamordowany w Auschwitz
19.Machelak Józef z Sierzchowa - zamordowany w Auschwitz
20.Nowicki Józef z Opatówka - zamordowany w Auschwitz
21.Nowicki Stefan z Opatówka - zamordowany w Dachau
22.Nieszporek Józef z Opatówka - zamordowany w Ambergu
23.Olkiewicz Piotr z Opatówka - zamordowany w Dachau
24.Piotrowski Konstanty z Opatówka - zamordowany w Auschwitz
25.Ks.Jan Wieczorek z Opatówka - zamordowany w Auschwitz
26.Piotrowska Kazimiera z Opatówka - zamordowana w Auschwitz
27.Piotrowska Janina z Opatówka - zamordowana w Auschwitz
28.Pogorzelec Leon z Borowa - zamordowany w Buchenwaldzie
29.Pawelec Franciszek z Sierzchowa - zamordowany w Głogowie
30.Spiż Zygmunt z Szulca - zamordowany w Auschwitz
31.Sztandera Leokadia z Cieni III - zamordowana w Auschwitz
32.dr Siwiński Kazimierz z Opatówka - zamordowany w Zgierzu
33. Ks. dr Szadkowski Józef z Rajska - zamordowany w Dachau
34.Szymczak Józef z Opatówka - zamordowany w Magdeburgu
35.Rychter Henryk z Tłokini Wielkiej - zamordowany w Gross Rosen
36.Tyblewski Romuald z Rajska* - zamordowany w Gusen
37.Wiewiórkowski Marian z Opatówka - zamordowany w Gusen
38.Wilczyński Józef z Tłokini Wielkiej - zamordowany w Auschwitz
39.Wszędobył Stefan z Rajska - zamordowany w Dachau
40.Zimny Stanisław z Cieni III - zamordowany w Oranienburgu
41.Żarnecki Stanisław z Tłokini M. - zamordowany w Gross Rosen
Cześć Ich Pamięci !
*Stanisław Adamczewski z Opatówka, ur. 26.04.1902, członek P.O.W. prawdopodobnie od 1916; brał udział w rozbrajaniu Niemców w listopadzie 1918 przeszedł jako ochotnik całą kampanię wojny polsko-bolszewickiej; odznaczony Medalem Niepodległości – za pracę w dziele odzyskania niepodległości – legitymacja nr 2947-15/5329
*Tyblewski Romuald z Rajska
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Uwaga: tylko uczestnik tego bloga może przesyłać komentarze.