Niemy świadek zmieniających się czasów - fabryka Pinczewskich
Tam, gdzie leniwie płynie czas i szumią wspomnienia, w Opatówku, zrodziła się pewna historia, tkana nićmi żydowskiej przedsiębiorczości. Z niemieckiej ziemi przybył zamożny ród Pinczewskich- Abram i Anna, osiadając w cichym zakątku przy ulicy Długiej, która z czasem miała przemienić się w pulsującą życiem Łódzką. Tam, na wykupionej parceli, zrodził się zamysł niezwykły – fabryka lalek.
W 1912 z fabryki Abrama wyodrębniła się fabryka zabawek drewnianych, którą poprowadził syn Abrama - Maksymilian Pinczewski.
Maksymiliana i jego rodzinę odnajdujemy w księdze ludności w domu 69, gdzie zapisany jest jako Jakób Mordka vel Maksymilian Pinczewski ur. 1883 Opatówek, wyzn. mojżeszowe, syn Abrama, handlujący i Felicja ur. 1888 Warszawa-1863 Tel Awiw, z d. Bronowska, c. Izraela i Jiny z d. Warszawiak z dziećmi:
-Juda Majer ur. 1900 -1906 Opatówek,
-Juljusz ur. 1906 Opatówek -1967 Tel Awiw,
-Władysław ur. 1907 Opatówek, żonaty i Irena ur. 1908 z d. Jezierska, inżynier, zginął tragicznie,
-Adam. Zmarł w 1942 w Teheranie po zwolnieniu z sowieckiego łagru,
-Łucja ur. 1913 Opatówek - 2002 Tel Awiw, biogram Łucji Pinczewskiej, film dokumentalny https://www.filmweb.pl/film/Emigrantka-2000-36808/descs. tekst autorstwa M. Krytkowskiej: https://artpubliteratura.blogspot.com/2013/06/ucja-pinczewska-gliksman-1913-2002.html
W domu pod nr 61 też zamieszkiwali: Pinczewscy
-Hersz Pinczewski 1855-1924 Lutomiersk, s. Jakóba i Fajgi z d. Tyger, wyzn. mojżeszowe, sklepikarz, i Ruchla z d. Goldberg ur. 1855 Piotrków, c. Fajwela i Chany z d. Rychterman z dziećmi:
-Brana Pinczewska ur. 1892 Konstantynów,
-Marjem Pinczewska ur. 1892 Opatówek, c. Abrama i Chany Sury z d. Fride, wyzn. mojżeszowe, przy matce,
-Fiszel Pinczewski ur. 1895 Opatówek, c. Abrama i Chany Sury z d. Fride, wyzn. mojżeszowe, przy matce,
-Natan (Nikodem) Pinczewski ur. 1899 Opatówek, c. Abrama i Chany Sury z d. Fride, wyzn. mojżeszowe, przy matce,
-Eugenia Pinczewska ur. 1906 Opatówek, c. Feliksa i Ryfki z d. Pinczewska, przy rodzicach
-Jan Pinczewski ur. 1919 Kalisz, s. Feliksa i Ryfki z d. Pinczewska, przy rodzicach,
-Beniamin Pulwermacher ur. 1868 Opatówek, s. Chaima i Berty z d. Zaks wyzn. mojżeszowe, sklepikarz,
-Hersz Pulwermacher ur. 1874 Opatówek, s. Chaima i Berty z d. Zaks wyzn. mojżeszowe, sklepikarz,
-Chana Sura Pinczewska z d. Fide, ur. 1862 Parzęczew, c. Izraela i Dwojry z d. Denkelman, wyzn. mojżeszowe, wdowa, sklepikarka.
Wraz z hukiem wojennych dział w roku 1939, dobiegła kresu epoka rodziny Pinczewskich.
W owym czasie fabryka zatrudniała do 200 osób.
Niemcy przystosowali fabrykę do produkcji na potrzeby wojska: mebli i opakowań.
Po II wojnie światowej w Polsce, która znalazła się pod wpływem Związku Radzieckiego i wkroczyła na drogę ustroju komunistycznego, majątek zamożnych przedsiębiorców został znacjonalizowany i przejęty przez państwo. Proces ten był jednym z fundamentów budowy nowego systemu społeczno-gospodarczego i miał na celu likwidację prywatnej własności środków produkcji. Rodzina Pinczewskich nie miała już dokąd wrócić, ponieważ na mocy dekretów o nacjonalizacji przemysłu, górnictwa, transportu, bankowości i ubezpieczeń, wydanych w latach 1945-1946, przedsiębiorstwa należące do prywatnych właścicieli, w tym zamożnych przedsiębiorców, przechodziły na własność państwa.
10 lutego 1945 Rosjanie zinwentaryzowali fabrykę, protokoły sporządzane były w 2 wersjach - jedna po polsku, druga po rosyjsku.
Po protokołem podpisał się wójt Opatówka Franciszek Leśniak.
Według lejtnanta Korostiełkina fabryka powstała w 1886 roku. Jej wartość określił na 500 tys. rubli.
Treść dokumentu (pisownia oryginalna):
" Do 1930 roku fabryka wyrabiała lalki i zabawki i należała do braci Pinczewskich, z pochodzenia polskich żydów. Po roku 1940 fabryka wyrabiała meble dla armii niemieckiej i dla sprzedaży mebli na dochód właścicielowi fabryki Ebelingowi Henrykowi synowi Augusta i posiadania niemca i dla dochodu państwu niemieckiemu. Miesięczny obrót fabryki przeciętnie wynosił 80 tysięcy rubli.
Techniczne wyposażenie fabryki zawiera:
Motorowa elektrownia - 8
Nażdak - 1
Warsztat do rozpiłowania - 1
Poprzeczny warsztat - 1
Podlużny warsztat - 3
Bor maszyna - 5
Warsztat do szlifowania - 3
Warsztat dla grubych robót - 1
Elektronity - 2
Pily wstęgowe - 2
Warsztaty tokarskie - 3
...
Pracowało na fabryce 140 ludzi
Pozostało na fabryce 150 m materiału budowlanego i desek.
Przy ucieczce niemców fabryka była uszkodzona walkami ulicznemi na 50%. Wskutek czego fabryka w obecnym czasie nie pracuje. Fabryka znajduje się w miasteczku Opatówek, Kaliskiego powiatu, na ulicy Piłsudskiego Nr 13. Fabrykę i wszystko wymienione w obecnym akcie techniczne wyposażenie i surowce na użytek polskiego państwa wójt gminy Opatówek Leśnia- Franciszek.
Przedstawiciel wojennego oddziału poczta połowa 14981 I-ł Korostełkin (-) Boim gminy Opatówekk (-) Francziszek Leśniak. 10/II 1945 roku.
Zarząd Gminny w Opatówku. Paw. Kaliskiego. Poczt[a] Łoco... (ostatnie słowo nieczytelne)
 |
1. Dokument jest aktem spisanym 10 lutego 1945 roku, w obecności przedstawicieli władz miejskich i gminnych. Dotyczy fabryki lalek, której wartość w 1940 roku oszacowano na 500 tysięcy złotych. Fabryka należała do braci Pinczewskich i do 1940 roku produkowała lalki i zabawki. Po tym roku miała również realizować zamówienia dla armii niemieckiej i prowadzić sprzedaż detaliczną. Średni obrót fabryki wynosił 50 tysięcy rubli. Dokument zawiera szczegółowy spis technicznego wyposażenia fabryki, liczbę zatrudnionych osób (140), ilość pozostałego materiału oraz informację o wzorowym maszynowym urządzeniu fabryki pod nadzorem Niemców. |
 |
2. Dokument jest aktem spisanym 10 lutego 1945 roku, w obecności przedstawicieli władz miejskich i gminnych. Dotyczy fabryki lalek, której wartość w 1940 roku oszacowano na 500 tysięcy złotych. Fabryka należała do braci Pinczewskich i do 1940 roku produkowała lalki i zabawki. Po tym roku miała również realizować zamówienia dla armii niemieckiej i prowadzić sprzedaż detaliczną. Średni obrót fabryki wynosił 50 tysięcy rubli. Dokument zawiera szczegółowy spis technicznego wyposażenia fabryki, liczbę zatrudnionych osób (140), ilość pozostałego materiału oraz informację o wzorowym maszynowym urządzeniu fabryki pod nadzorem Niemców. |
