#opatówek #giller #agatongiller #PodróżwięźniaetapamidoSyberyiwroku1854
Pomimo tego, że setki tysięcy Polaków skazano na katorżniczy, męczeński los, to jednak do tej pory nie miałam okazji zapoznać się z tego typu literaturą wspomnieniowa. I oto leży przede mną pięknie wydana książka Agatona Gillera, zapiski z zesłania na Syberię: „Podróż więźnia etapami do Syberyi w roku 1854”- studium antropologiczno – kulturowe z zakresu życia ówczesnych mieszkańców ziem dzisiejszej Polski, Litwy i Rosji. To reprint na podstawie wydań z 1866 roku ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie.
Przedmowę napisał sam autor: Po opuszczeniu Cytadeli Warszawskiej zaraz na pierwszym noclegu wielkiej drogi syberyjskiej, rozpocząłem spisywanie ciekawych wypadków tej etapowej podróży. Dziennik ten został mi zabrany przy rewizji w Kazaniu. Wszystkie jednak szczegóły miałem dobrze w pamięci zanotowane i z niej je na nowo wypisałem. Notatki te posłużyły mi zaraz po przybyciu na miejsce mojego wygnania w Szyłce w nerczyńskim kraju, za materyał do opisu podróży etapowej, który skreśliłem w roku 1855 doprowadzając go tylko do granicy syberyjskiej, a który teraz podaję czytelnikom w formie niezmienionej w całości. Cała bowiem część druga tej podróży, zawierająca przejście przez Litwę, od Brześcia Litewskiego do Ladów, i opisy największego znęcania się oficerów nad pędzonym, zaginęła mi w czasie powstania 1893[…]”
Zwraca uwagę opis Polski, jako mozaiki kulturowej, tolerancyjnej wobec wszystkich: Wolność i tolerancya zrobiły z Polski ziemie przytułku dla różnych sekt i wiar: Tatarzy wyznają swobodnie w Polsce swój mahometanizm, Żydzi hebraizm, Rusini grecką wiarę, a Polska stara toleruje wszystkich i działa na nich tylko wyższością instytucji i Ducha. W owych czasach żaden kraj nie przedstawia nam tak pięknej tolerancyi. Moskwa groźna, silna, widzi w Polsce światło cywilizacji zachodniej, pośredniczka z Rzymu, targała się Więc raz po raz na Nasz naród, ażeby przez niego utorować sobie drogę do Niemiec i na zachód, ażeby i tam odegrać rolę, jaką w historii ludzkości wykonywa, rolę powstrzymujące ją w swoim ciężarem rozwój polityczny, społeczny i cywilizacyjny Narodów. Polska przez wszystkie wieki swojego bytu walczy z Moskwą […]”.
Agaton Giller urodził się 9 stycznia 1831 w Opatówku, był synem burmistrza Opatówka Jana Kantego Gillera oraz Franciszki z domu Szpadkowskiej. Był wielkim patriotą, człowiekiem poszukującym wiedzy, nauczycielem w prywatnych domach w Wielkopolsce. W 1852 wyjechał do Krakowa i jako wolny słuchacz uczęszczał na wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim. Skazany na katorgę w batalionach karnych we wschodniej Syberii. W kajdanach, przykuty do żelaznego drąga w 16 miesięcy odbył tę drogę na piechotę.
Zmarł na zapalenie płuc 18 lipca 1887.
Recenzja książki: https://histmag.org/Agaton-Giller-Podroz-wieznia-etapami-do-Syberyi-w-roku-1854-recenzja-i-ocena-19761
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Uwaga: tylko uczestnik tego bloga może przesyłać komentarze.